Religia (w szkole) jest najważniejsza

Rzecznik Praw Obywatelskich Irena Lipowicz dziś w Poranku Radia TOK FM na pytanie Jacka Żakowskiego o inicjatywę Świecka Szkoła, której celem jest zebranie 100 tys. podpisów pod ustawą o niefinansowaniu katechezy z budżetu, odpowiedziała następująco: – To jest wola parlamentu i treść konkordatu, który zapewnił nam na długie lata spokój społeczny. Trzeba usiąść i dyskutować, ale czy to jest najważniejszy problem dla parlamentu dziś? Nie jestem pewna.

Obecność religii w szkole wzbudza coraz więcej kontrowersji. Od bulwersujących incydentów (niewierzące dziecko może sobie zatkać uszy) po systemowe patologie (oceny za religijną gorliwość liczą się do średniej – tak jak oceny z innych przedmiotów). Dlatego budzi tak wielkie emocje, że w ciągu kilku dni podpisy pod projektem zaczęło zbierać ponad 300 osób, a ponad 20 tys. zadeklarowało poparcie.

Kiedy 25 lat temu wprowadzano religię do szkół (tylko instrukcją ministra edukacji – stojącą w sprzeczności z ówcześnie obowiązującym prawem), był to gest wymierzony w walczący z religią poprzedni system. Kościół katolicki w PRL miał duże zasługi – zwłaszcza w latach 80. i przy Okrągłym Stole – dla polskiej niepodległości. Dziś jednak religia w szkołach z symbolu wolności stała się symbolem opresji. Opresji przez instytucję, która swoją misję rozumie jako przymuszanie prawne obywateli do przestrzegania swojej nauki – tak jakby wolna wola nie była elementarnym wymiarem chrześcijaństwa i człowieczeństwa w ogóle.

Art.12, ust. 2. konkordatu mówi: Program nauczania religii katolickiej oraz podręczniki opracowuje władza kościelna i podaje je do wiadomości [podkreślenie moje] kompetentnej władzy państwowej.

Wszystko byłoby tu absolutnie w porządku (w końcu mamy zasadę rozdziału Kościoła od państwa), gdyby nie fakt, że państwo płaci za te lekcje – na których kształt samo pozbawiło się międzynarodową umową wpływu! Trudno o bardziej rażący przykład rezygnacji z suwerenności, który na dodatek nie tylko nie przynosi państwu zysków (Kościół płaci państwu za możliwość ideowego formatowania kolejnych pokoleń katolików), ale państwo opłaca mu to samodzielnie.

Kościół nie jest biedną instytucją i jeśliby zechciał, mógłby sfinansować lekcje religii – czy to w salkach parafialnych, czy to w murach szkolnych – jeśli tak zdecydują rodzice (w szkołach ponadgimnazjalnych decyzję należy pozostawić uczniom – są na to wystarczająco dojrzali). Kościół może, jeśli chce, pobierać za te lekcje opłaty, może zapewniać je gratis z licznych innych ulg, dotacji i datków, jakie otrzymuje od polskiego państwa i wiernych. Lekcje religii mogą też finansować bezpośrednio sami wierni, czyli rodzice. Z pewnością wpłynęłoby to pozytywnie na poziom zajęć, choć mogłoby nie spodobać się uczącym księżom i katechetom, którzy wreszcie odpowiadaliby już nie tylko przed biskupem.

Największym sukcesem podjęcia tematu finansowania katechezy w szkole jest przede wszystkim skończenie ze zmową milczenia wokół tego tematu. Nie wystarczy już wymachiwać konkordatem (który wcale nie przyniósł pokoju społecznego, po prostu zepchnął oburzonych na margines). Dziś każdy zwolennik chorego systemu musi jasno powiedzieć – wolę wydać 1,2 miliarda na katechezę w szkole niż np. na 4 tys. boisk szkolnych. Albo ponad 500 godzin zajęć, które podniosłyby poziom uczniów w innych niż nauka religii dziedzinach.

Jeśli Polacy tak masowo będą chcieli lekcji religii, możemy nawet nie przeznaczać tego 1,2 miliarda zł na edukację. Zostawmy go w portfelach rodziców, zwiększając ulgi na dzieci albo kwotę wolną od podatku. I sprawdźmy, czy wtedy będą chcieli za naprawdę nadprogramową katechezę płacić.

Pani Rzecznik, religia w szkole to jest teraz najważniejszy problem. Najważniejszy, bo od 25 lat niezałatwiony jak należy. Jestem tego pewien.